TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế

Không có giải pháp đột phá, khó đạt 1 triệu căn nhà ở xã hội

Liên quan tới mục tiêu 1 triệu căn nhà ở xã hội, TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế cho rằng, với cách làm như hiện nay nếu không có giải pháp đột phá sẽ không đạt được mục tiêu đề ra.

“Tại Hàn Quốc chỉ 2 năm triển khai họ đã đạt chỉ tiêu 5 triệu căn hộ nhà ở xã hội, chúng ta đặt mục tiêu 1 triệu căn hộ, nhưng 10 năm triển khai vẫn chưa xong”, TS. Lực nêu rõ.

Theo TS. Lực, điểm nhấn của vấn đề triển khai đầu tư nhà ở xã hội là chính sách, quỹ đất, nguồn vốn. Với nguồn vốn như hiện nay, sẽ vô cùng khó khi triển khai đầu tư xây dựng nhà ở xã hội.

“Nhiều người nghĩ vốn cho nhà ở xã hội là từ vốn vay ngân hàng. Điều này đúng nhưng chưa trúng. Vốn vay ngân hàng chỉ là tín dụng thương mại có ưu đãi, chứ không phải tín dụng kinh tế nhân văn.  Hiện vẫn còn thiếu nguồn vốn tài trợ bền vững cho phân khúc này, đa số các dự án nhà ở xã hội tính đến thời điểm hiện nay được đầu tư xây dựng bằng nguồn vốn công, một số dự án do tư nhân thực hiện”, chuyên gia này cho biết.

Hiện nay, các dự án nhà ở xã hội rất khó tiếp cận nguồn vốn vay ngân sách do nguồn bố trí cho các dự án nhà ở xã hội là rất ít, điều kiện – thủ tục phức tạp, trong khi nguồn cung nhà ở xã hội còn ít. Do đó, để phát triển nhà ở xã hội, cần có một quỹ đầu tư lâu dài và cần cơ chế linh hoạt.

Vốn không phải là khó khăn duy nhất

Đáng mừng là thời gian qua, vấn đề nhà ở xã hội đang được quan tâm. Một số doanh nghiệp, ngân hàng thương mại đã bắt đầu dành phần vốn cho phân khúc nhà ở xã hội”.

Tuy vậy, ngoài vấn đề vốn, phát triển nhà ở xã hội còn vô vàn vướng mắc. TS. Cấn Văn Lực chỉ ra 6 khó khăn lớn khác ngoài vốn của nhà ở xã hội.

Thứ nhất, chúng ta chưa nhất quán về quan điểm, cách hiểu, cách tiếp cận nhà ở xã hội. Hiện nay, nhà ở xã hội chủ yếu dành cho đối tượng chính sách, người có công với cách mạng. Đâu đó vẫn có quan niệm nhà ở xã hội là từ thiện, là xin – cho, là có vấn đề trục lợi chính sách. Với quan điểm này, rất khó để triển khai được chính sách nhà ở xã hội. Do đó, muốn phát triển nhà ở xã hội phải có chính sách kinh tế nhân văn”, tức phải có tính chất kinh tế, có sự hấp dẫn, chứ không phải là “từ thiện, xin – cho”.

Thứ hai, vướng mắc về cơ chế, chính sách, quy trình thủ tục. Hiện nay, cơ chế, chính sách về nhà ở xã hội chưa rõ ràng, bài bài, có lớp có lang. Hiện có tới 6 luật liên quan tới nhà ở xã hội hiện nay, các luật này nếu chồng chéo thì vô cùng phức tạp.Chưa kể,  quy trình thủ tục cấp phép các dự án nhà ở xã hội khó khăn, phúc tạp hơn so với nhà ở thương mại, thông thường mất  3- 5 năm mới xin xong thủ tục giấy phép.

Thứ ba, khó khăn quy hoạch và quỹ đất và khâu đền bù giải phóng mặt bằng khó khăn.

Thứ tư, khó khăn về giới hạn lợi nhuận của các dự án nhà ở xã hội quy định lợi nhuận tối đa 10% trên tổng mức đầu tư thì quá khó cho doanh nghiệp vì lãi suất vay đã lên tới 8% rồi.

Thứ năm, vướng mắc liên quan tới trình tự, thủ tục mua, thuê nhà ở xã hội. Hiện nay, thủ tục mua bán nhà ở xã hội tương đối phức tạp, các đối tượng được mua nhà ở xã hội phải thỏa mãn nhiều tiêu chí, điều kiện (nhà ở, nơi cư trú, và thu nhập…); tốn nhiều công sức, thời gian để có được các giấy tờ xác nhận thỏa mãn các điều kiện trên. Nên chăng, cần linh hoạt hơn về quy định thuê và mua nhà ở xã hội.

Thứ sáu, vướng mắc về hoạt động thanh tra, kiểm tra phức tạp.

Với các khó khăn này, để giải được bài toán nhà ở xã hội, TS. Cấn Văn Lực cho rằng, trước tiên cần thay đổi quan điểm về nhà ở xã hội, coi đây là “chính sách kinh tế nhân văn” và xây dựng một đề án tổng thể, căn cơ, bài bản hơn.
Bên cạnh đó, cần mở rộng, linh hoạt hơn đối tượng mua nhà ở xã hội; tăng tính thị trường, tính hấp dẫn cho nhà ở xã hội; ưu đãi thực sự về thuế, phí đối với doanh nghiệp bất động sản phát triển nhà ở xã hội; tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về thể chế, khung pháp lý…